Menopauze
Inhoudsopgave
- Dossier Menopauze
- In het kort | Wat is menopauze?
- Belangrijkste feiten
- Symptomen
- Verloop
- Oorzaken & risicofactoren
- Medicatie
- Natuurlijke ondersteuning
- Leefstijladviezen
- Hulp en ondersteuning
a. Advies
b. Behandelplan - Bronnen
- Disclaimer
1. Dossier Menopauze
Naam: Menopauze
Synoniemen: Overgang, Climacterium
Latijnse naam: Menopausa
2. In het kort | Wat is menopauze?
De menopauze markeert het einde van de vruchtbare levensfase van een vrouw en wordt gekenmerkt door het definitieve stoppen van de menstruaties. Deze natuurlijke overgang vindt meestal plaats tussen 45 en 55 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 51 jaar [1].
Tijdens deze periode ondergaat het lichaam ingrijpende hormonale veranderingen, waaronder een sterke daling van de productie van oestrogeen en progesteron. Dit heeft niet alleen invloed op lichamelijke en emotionele processen, maar ook op de zuur-base balans van het lichaam. De afname van basenvormende hormonen maakt het lichaam vatbaarder voor verzuring [2].
Een verhoogde zuurlast kan negatieve gevolgen hebben voor onder meer de botgezondheid, insulineresistentie, spiermassa en energieniveau. Ook typische overgangsklachten zoals opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen en verminderde weerstand kunnen erdoor verergeren [3,4].
Het is daarom belangrijk om tijdens de overgang verzuring actief tegen te gaan. In dit dossier leggen we uit hoe natuurlijke methodes kunnen helpen om het lichaam in balans te houden en de overgangsfase op een gezonde manier te ondersteunen [2-18].
3. Belangrijkste feiten
Dit zijn de belangrijkste feiten over de menopauze:
- De menopauze wordt officieel vastgesteld na 12 opeenvolgende maanden zonder menstruatie.
- Ongeveer 75% van alle vrouwen ervaart opvliegers en nachtelijk zweten als meest voorkomende symptomen.
- De dalende oestrogeenspiegels beïnvloeden niet alleen de hormonale balans, maar ook de zuur-base balans in het lichaam [2].
- Psychologische symptomen zoals stemmingswisselingen, angst en depressie treffen ongeveer 20% van de vrouwen in de overgang.
- Het risico op osteoporose (botontkalking) neemt toe na de menopauze door de combinatie van hormoontekort en verzuring [5-8].
- Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het tegengaan van verzuring significant kan bijdragen aan het verminderen van spierafbraak en botverlies bij postmenopauzale vrouwen [6,7,9-11].
4. Symptomen
De symptomen van de menopauze variëren in intensiteit en kunnen zowel lichamelijk als emotioneel zijn. De symptomen hangen vaak samen met de verzuring van het lichaam:
- Opvliegers en overmatig zweten: Plotselinge warmteaanvallen, vaak gevolgd door zweten, die kunnen worden verergerd door een verstoorde zuur-base balans [2-4].
- Slaapstoornissen: Nachtelijk zweten en onrust leiden tot verminderde slaapkwaliteit [11, 12].
- Onregelmatige menstruaties: Voorafgaand aan de menopauze worden menstruatiecycli onvoorspelbaar qua timing en bloedverlies [1].
- Vaginale klachten: Droogheid, pijn bij het vrijen en verhoogde kans op infecties door veranderingen in het vaginale weefsel [1].
- Stemmingswisselingen: Prikkelbaarheid, angstgevoelens en neerslachtigheid door hormonale schommelingen [2].
- Chronische vermoeidheid: Energieverlies door hormonale veranderingen en verhoogde zuurbelasting in het lichaam [2-4].
- Gewichtstoename: Vooral rond de buik, versterkt door een trager metabolisme [1].
- Verminderde botdichtheid: Verhoogd risico op osteoporose doordat het lichaam mineralen uit de botten haalt om verzuring tegen te gaan [5-11].
- Spier- en gewrichtsklachten: Stijfheid en pijn door verhoogde ontstekingsreacties als gevolg van verzuring [3,4].
- Huidveranderingen: Droogheid en verminderde elasticiteit door afname van collageen [12].
5. Verloop
De overgang ontwikkelt zich in drie kenmerkende fasen [1,2]:
1. Perimenopauze (Pre-menopauze)
- Duurt gemiddeld 4 jaar maar kan variëren van 2 tot 10 jaar
- Gekenmerkt door geleidelijk verminderende hormoonproductie
- Menstruaties worden onregelmatiger (korter, langer, zwaarder of lichter)
- Eerste overgangsklachten kunnen optreden (opvliegers, stemmingswisselingen)
- Verzuring begint toe te nemen door hormonale veranderingen
2. Menopauze
- Het definitieve stoppen van de menstruatie
- Wordt pas achteraf vastgesteld (na 12 maanden zonder menstruatie)
- Oestrogeenproductie daalt significant
3. Postmenopauze
- Alle jaren na de eigenlijke menopauze
- Symptomen worden meestal geleidelijk minder intens
- Verhoogd risico op gezondheidsproblemen zoals:
- Osteoporose (versneld door verzuring)
- Hart- en vaatziekten
- Urine-incontinentie
- Gewichtstoename
De verschijnselen van de overgang veranderen gedurende deze fasen. Door een gezonde levensstijl en het herstellen van de zuur-base balans kunnen vrouwen de intensiteit van de symptomen verminderen en het risico op lange termijn gezondheidsproblemen verkleinen [1-15].
6. Oorzaken & risicofactoren
De menopauze is primair een natuurlijk biologisch proces, maar zowel het tijdstip als de ernst van de symptomen kan worden beïnvloed door verschillende factoren [1]:
Primaire oorzaken:
- Natuurlijke veroudering: De eierstokken produceren geleidelijk minder hormonen als onderdeel van het normale verouderingsproces.
- Genetische factoren: De leeftijd waarop uw moeder of zussen in de overgang kwamen, kan voorspellend zijn voor uw eigen menopauze.
- Hormonale disbalans: De verandering in de verhouding tussen oestrogeen en progesteron verstoort ook de zuur-base balans.
Risicofactoren voor vroegere menopauze of ernstigere symptomen:
- Roken: Versnelt het proces met gemiddeld 1-2 jaar en verhoogt de kans op ernstigere symptomen.
- Auto-immuunaandoeningen: Zoals schildklieraandoeningen kunnen de eierstokfunctie beïnvloeden.
- Chemotherapie of bestraling: Kan de eierstokfunctie beschadigen en leiden tot tijdelijke of permanente menopauze.
- Chirurgische ingrepen: Verwijdering van de eierstokken (oöforectomie) of baarmoeder (hysterectomie) kan direct of indirect de menopauze inleiden.
- Chronische stress: Beïnvloedt de hormoonhuishouding en verhoogt de verzuring van het lichaam.
- Onvoldoende voedingsstoffen: Tekorten aan mineralen verergeren verzuring en daarmee de symptomen.
- BMI: Zowel ondergewicht als ernstig overgewicht kunnen hormonale balans verstoren.
7. Medicatie
.png)
Bij ernstige overgangsklachten kunnen artsen verschillende medicijnen voorschrijven, elk met hun eigen werkingsmechanisme en aandachtspunten.
Hormonale behandelingen:
- Hormoonvervangingstherapie (HVT): Vervangt de gedaalde oestrogeen- en progesteronspiegels, effectief tegen opvliegers, nachtelijk zweten en vaginale droogheid.
- Lokale oestrogeentherapie: Vaginale crèmes, ringen of tabletten die specifiek vaginale klachten aanpakken zonder systemische effecten.
- Tibolon: Synthetisch hormoon met oestrogeen-, progestageen- en androgene eigenschappen.
Niet-hormonale medicatie:
- Antidepressiva (SSRI's/SNRI's): Kunnen opvliegers verminderen en stemmingsproblemen aanpakken.
- Gabapentine en pregabaline: Anti-epileptica die effectief kunnen zijn tegen opvliegers.
- Clonidine: Oorspronkelijk ontwikkeld als bloeddrukmedicatie, kan opvliegers verminderen.
- Bisfosfonaten: Versterken de botten en verminderen het risico op osteoporose.
- Selectieve oestrogeenreceptormodulatoren (SERM's): Werken op specifieke oestrogeenreceptoren, vooral nuttig voor botbescherming.
a. Bijwerkingen
Elke medicamenteuze behandeling brengt potentiële risico's met zich mee:
Hormoonvervangingstherapie:
- Verhoogd het risico op borstkanker bij langdurig gebruik (vooral combinatietherapie).
- Verhoogde kans op beroerte en veneuze trombose.
- Verhoogd risico op hart- en vaatziekten, met name bij vrouwen die later in de menopauze beginnen.
- Galblaasproblemen.
- Vocht vasthouden en gewichtstoename.
Antidepressiva:
- Misselijkheid en maag-darmklachten
- Slapeloosheid of slaperigheid
- Droge mond
- Duizeligheid
- Gewichtsveranderingen
- Verminderde seksuele interesse
Gabapentine/Pregabaline:
- Slaperigheid en duizeligheid
- Coördinatieproblemen
- Vermoeidheid
- Wazig zien
Bisfosfonaten:
- Maag-darmklachten
- Kaakbeennecrose is een zeer zeldzame aandoening waarbij het kaakbot afsterft, meestal door een slechte doorbloeding.
- Botpijn
- Atypische femurfracturen bij langdurig gebruik
8. Natuurlijke ondersteuning
.png)
De menopauze is niet alleen een hormonale verandering, maar heeft ook grote invloed op de zuur-base balans in het lichaam. Ontzuring biedt een natuurlijke, wetenschappelijk onderbouwde methode om overgangsklachten te verlichten [3,4,6,7,9-11].
Het verband tussen menopauze en verzuring
Tijdens de overgang vinden er 2 cruciale veranderingen plaats die bijdragen aan verzuring:
- Hormonale verschuiving: Tijdens de menopauze treden hormonale veranderingen op, waaronder een afname van de productie van oestrogeen en progesteron. Dit verstoort de zuur-base balans en maakt het lichaam zuurder [2]. Oestrogeen heeft bovendien een beschermende werking op botten, spieren en gewrichten en helpt bij de calcium- en mineraalhuishouding.
- Wegvallen van natuurlijke ontgifting: Voor de menopauze werden veel zure afvalstoffen maandelijks via de menstruatie afgevoerd. Wanneer deze natuurlijke reinigingsweg wegvalt, worden toxines en zuren opgeslagen in het lichaamsweefsel, wat leidt tot toenemende verzuring.
Wetenschappelijk bewezen effecten van verzuring tijdens de menopauze
Onderzoek toont aan dat een verstoorde zuur-base balans tijdens de menopauze bijdraagt aan [3,4,6,7,9-11]:
- Versneld botverlies: Bij verzuring haalt het lichaam calcium en andere mineralen uit de botten om de overtollige zuren te neutraliseren, wat osteoporose verergert.
- Spiermassaverlies: Een studie met 14 postmenopauzale vrouwen toonde aan dat het neutraliseren van verzuring met kaliumbicarbonaat het verlies van spiermassa significant verminderde en zelfs bijdroeg aan spierherstel [10]
- Ontstekingsreacties: Verzuring versterkt ontstekingsprocessen in het lichaam, wat bijdraagt aan gewrichtspijn en andere ontstekingsgerelateerde overgangsklachten.
- Energieverlies: Studie bevestigt dat laaggradige metabole acidose een energie-intensief proces is, dat kan bijdragen aan vermoeidheid door spierafbraak, mineralentekorten, een verminderde celstofwisseling en hormonale verstoringen [4].
Voordelen van ontzuring tijdens de menopauze
Een gerichte ontzuringsaanpak biedt verschillende voordelen [3,4,6,7,9-11]:
- Vermindert opvliegers en nachtelijk zweten
- Ondersteunt natuurlijke hormoonbalans
- Beschermt botdichtheid en spiermassa
- Verbetert energie en vitaliteit
- Verlicht gewrichts- en spierklachten
- Ondersteunt mentaal welzijn en emotionele stabiliteit
- Vermindert het risico op osteoporose en hart- en vaatziekten
Effectieve ontzuringsstrategieën
a. Oplossen en afvoeren
Zure afvalstoffen kunnen worden opgelost en afgevoerd met basische druppels of basische capsules. De keuze hangt af van uw persoonlijke voorkeur: drinkt u liever basisch water of neemt u liever capsules? Belangrijk is dat basische capsules maagzuurresistent zijn, zodat ze pas in de darmen worden opgenomen en optimaal hun werk kunnen doen. Vind hier basische druppels of basische capsules.
b. Afvoeren
Voor een nog snellere afvoer van zure afvalstoffen kunt u de uitscheidingsorganen extra ondersteunen.
.png)
Basische kruidenthee helpt hierbij. Kies voor een thee met een zo groot mogelijke mix van kruiden zoals brandnetel, paardenbloem, kamille, goudsbloem (calendula), anijs en meer.
Kijk ook of er veel antioxidanten in de thee zitten. Antioxidanten helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen (instabiele moleculen die schade kunnen veroorzaken in het lichaam) en ondersteunen zo het natuurlijke reinigingsproces van het lichaam. Zoek hier naar basische kruidenthee.
c. Aanvullen
Hoe zuurder het lichaam wordt, hoe groter de behoefte aan basische mineralen. Deze mineralen helpen bij het neutraliseren van zure afvalstoffen en ondersteunen de natuurlijke balans. Wanneer er niet voldoende mineralen beschikbaar zijn, haalt het lichaam ze uit botten, haren en nagels. Dit kan leiden tot broze nagels, haaruitval en verzwakte botten.
Om dit te voorkomen, is het belangrijk om essentiële basische mineralen zoals calcium, magnesium en kalium tijdig aan te vullen. Bekijk basische mineralen.
d. Specials
Zwarte cohosh
Sommige mensen gebruiken zwarte cohosh om symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten te verminderen [15]. Er is echter beperkt wetenschappelijk bewijs om deze claims te ondersteunen, en verder onderzoek is nodig.
Sojaproducten
Er zijn ook alternatieve middelen die de oestrogeenspiegels kunnen verhogen. Hoewel sommige onderzoeken suggereren dat sojaproducten gunstig kunnen zijn, blijven de resultaten wisselend. Een literatuuronderzoek uit 2021 vond enig bewijs dat soja als aanvullende behandeling kan helpen, maar verdere studies zijn nodig [16].
Een oudere studie meldde dat 70% van de deelnemers tevreden was met de verlichting van hun klachten door sojaproducten [16]. Daarnaast suggereert een kleine studie uit 2021 dat een vetarm, plantaardig dieet met sojabonen de frequentie en ernst van opvliegers verminderde en de levenskwaliteit verbeterde [17]. Toch benadrukken onderzoekers dat meer onderzoek nodig is om deze effecten te bevestigen.
Algemeen
Overweeg voedingssupplementen als u essentiële voedingsstoffen niet voldoende uit uw voeding haalt. Juist na de menopauze is het belangrijk om tekorten aan te vullen en de zuur-base balans te ondersteunen.
Kies bijvoorbeeld voor een multivitamine of, als u moeite heeft met slikken, een basisch voedingsextract. Een basische green juice poeder op basis van groenten, fruit, kiemgrassen (zoals gerstegras en tarwegras), algen, vezels en melkzuurbacteriën kan een natuurlijke en effectieve manier zijn om het lichaam te voorzien van belangrijke basische voedingsstoffen.
Calcium, magnesium, zink, vitamine D en K
Calcium en vitamine D, K helpen het verlies van botmineralen bij vrouwen na de menopauze te verminderen. Een lage botmineraaldichtheid is een risicofactor voor botbreuken door osteoporose. Ook magnesium en zink ondersteunen de botgezondheid en kunnen helpen bij het behoud van sterke botten [18].
Omega-3 vetzuren
Ook omega-3 vetzuren kunnen helpen bij nachtelijk zweten [19]. Omega-3 vetzuren zijn essentiële vetzuren die je lichaam niet zelf kan aanmaken en die je dus uit voeding moet halen. Ze zitten vooral in:
- Vette vis zoals zalm, makreel, haring en sardines (rijk aan EPA en DHA).
- Ongebakken/ongezouten noten en zaden, zoals walnoten, lijnzaad en chiazaad (bevatten ALA, dat deels wordt omgezet in EPA en DHA).
- Plantaardige oliën zoals lijnzaadolie, walnootolie en algenolie.
Tip! Wilt u omega-3 vetzuren binnenkrijgen? Kies dan voor algenolie:
- Duurzaam alternatief: Algenolie wordt direct uit microalgen gewonnen, de oorspronkelijke bron van EPA en DHA. Dit voorkomt overbevissing en schade aan het mariene ecosysteem.
- Puur en schoon:In tegenstelling tot visolie bevat algenolie geen zware metalen of andere oceaanverontreinigingen, dankzij gecontroleerde teelt.
- Zelfs geschikt voor vegetariërs en veganisten: Een ideale bron van EPA en DHA voor mensen die geen vis eten.
- Goed opneembaar: Algenolie bevat EPA en DHA in een direct bruikbare vorm, terwijl plantaardige bronnen zoals lijnzaad eerst moeten worden omgezet door het lichaam.
9. Leefstijladviezen
Een holistische aanpak is essentieel voor het verlichten van overgangsklachten. Door leefstijlaanpassingen te combineren met ontzuring kunt u de menopauze comfortabeler doorkomen.
1. Algemene adviezen
Stress en ontspanning
- Chronische stress verhoogt cortisol en verzuring in het lichaam.
- Ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, meditatie, tai chi, boswandelingen of yoga activeren het parasympathische zenuwstelsel en brengen het lichaam tot rust.
Slaaphygiëne verbeteren
- Streef naar voldoende slaap per nacht.
- Houd een vast slaapschema aan, ook in het weekend.
- Creëer een koele (18-20°C), donkere en rustige slaapomgeving.
- Vermijd schermen minstens een uur voor het slapengaan.
Mentale gezondheid
Sociale interactie helpt bij het omgaan met emotionele uitdagingen van de menopauze.- Blijf mentaal actief met nieuwe uitdagingen. Mentale stimulatie zoals lezen, puzzels en nieuwe vaardigheden ondersteunen de cognitieve functies.
- Een lokale supportgroep of begeleiding door een counselor kan extra ondersteuning bieden.
- Ook meditatie, yoga, sporten, etc. kan bijdragen aan een goede mentale gezondheid.
- Overweeg omega-3 en B-vitamines of spermidine op basis van chlorella voor de hersenfunctie.
Gezondheidscontroles
Plan jaarlijkse check-ups voor:
- Bloeddruk
- Cholesterol
- Botdichtheid
2. Persoonlijke verzorging
Huidverzorging
- Dagelijks een hydraterende crème gebruiken helpt tegen een droge huid.
Tip: gebruik een basische crème, omdat de huid zuurder wordt tijdens de menopauze. - Vermijd overmatige blootstelling aan de zon, agressieve cosmetica en reinigingsproducten die de huid kunnen uitdrogen.
Kleding en comfort
- Draag losse, gelaagde kleding die eenvoudig aan en uit te trekken is om opvliegers beter te beheersen.
- Een draagbare ventilator kan helpen bij plotselinge warmte-opwellingen.
3. Bewegingsrichtlijnen
Regelmatige lichaamsbeweging is cruciaal voor zowel fysieke als mentale gezondheid.
Gewichtdragende oefeningen (2-3x per week)
- Wandelen, traplopen, dansen, krachttraining → Behoud botdichtheid.
Krachttraining (2-3x per week)
- Focus op alle belangrijke spiergroepen → Voorkomt spierverlies & ondersteunt de stofwisseling.
Algemene lichaamsbeweging
- Aanbevolen wordt om minstens 150 minuten per week matige inspanning te doen.
- Twee keer per week weerstandstraining helpt bij spierbehoud en gewichtsbeheersing.
- Probeer elke dag zo veel mogelijk te bewegen, zoals wandelen, huis opruimen, traplopen en fietsen.
4. Voedingsadviezen
De juiste voeding helpt overgangsklachten te verminderen en draagt bij aan een goede gezondheid op de lange termijn.
- Drink dagelijks minimaal 2 liter gefilterd water. Dit kan ook basische kruidenthee, basisch water of water met een scheutje citroensap zijn.
Voeding die helpt:
- Mediterraan eetpatroon – groenten, fruit, volkoren granen, gezonde vetten, magere eiwitten.
- Kies voor meer dan 60% van het bord basische voeding, zoals groenten en kruiden.
- Calcium- en magnesiumrijke voeding – donkergroene bladgroenten, noten, zaden, peulvruchten.
- Omega-3 rijke voeding – vette vis (zalm, makreel, sardines), walnoten, chiazaad, lijnzaad.
- Antioxidantrijke voeding – kleurrijke groenten en fruit beschermen tegen celveroudering.
Voeding die beter beperkt kan worden:
- Geraffineerde suikers en koolhydraten
- Overmatige dierlijke eiwitten
- Alcohol en cafeïne (kunnen opvliegers verergeren)
- Bewerkte voedingsmiddelen en transvetten
- Kunstmatige zoetstoffen en additieven
5. Specifieke adviezen
Warmtemanagement bij opvliegers
- Draag laagjes kleding die gemakkelijk aan en uit kunnen.
- Houd een sprayflacon met water bij de hand.
- Vermijd triggers zoals pittig eten, alcohol en cafeïne.
- Slaap met koelende materialen zoals zijde of bamboe.
Ondersteuning bij gewrichtspijn
- Dagelijkse beweging houdt gewrichten soepel.
- Omega-3 supplementen verminderen ontstekingen.
- Warme kompressen kunnen tijdelijke verlichting bieden.
- Een gezond gewicht vermindert druk op de gewrichten.
Vaginale gezondheid
- Vermijd irriterende zepen en producten in het vaginale gebied.
- Overweeg glijmiddelen op waterbasis voor meer comfort.
- Blijf seksueel actief om bloedcirculatie te bevorderen.
- Bekkenbodemtraining kan de vaginale gezondheid ondersteunen.
6. Vermijden van schadelijke gewoonten
Stoppen met roken kan de gezondheid positief beïnvloeden.
10. Hulp en ondersteuning
a. Advies
.png)
Onze zuur-basekennis specialisten zijn gespecialiseerd in het begeleiden van vrouwen door de overgang met natuurlijke methoden die de onderliggende verzuringsproblematiek aanpakken. Wilt u persoonlijk advies voor uw situatie?
Neem contact op voor een persoonlijk advies:
Telefonisch: (020) 262 14 12
E-mail: advies@zuurbasekennis.nl
b. Behandelplan
Wilt u direct aan de slag met een bewezen effectief stappenplan tegen overgangsklachten?
[DOWNLOAD HIER GRATIS HET COMPLETE BEHANDELPLAN MENOPAUZE EN ONTZURING]
Dit uitgebreide plan bevat:
- Week-tot-week ontzuringsschema
- Voedingsrichtlijnen specifiek voor de overgang + eenvoudig weekmenu
- Bewegingsplan voor behoud van botmassa
- En meer!
11. Bronnen
|
[1] National Institute for Health and Care Excellence. (2024). Menopause: identification and management (NICE Guideline NG23). Retrieved March 1, 2025, from https://www.nice.org.uk/guidance/ng23/resources/menopause-identification-and-management-pdf-1837330217413 |
12. Disclaimer
De informatie op deze website is zorgvuldig samengesteld. Het kan echter voorkomen dat deze op onderdelen verouderd, niet volledig en/of (deels) onjuist is. Voedingssupplementen zijn geen geneesmiddelen. Ze zijn bedoeld ter ondersteuning van de gezondheid en kunnen een evenwichtige voeding niet vervangen. De adviezen op deze pagina zijn geheel vrijblijvend. Indien u lichamelijk ziek bent, raadpleeg dan altijd een (natuur)arts of therapeut
ZOEK EEN ADVIESDROGIST
Persoonlijk 1-op-1 advies en de genoemde producten zijn verkrijgbaar bij adviesdrogisterijen en gezondheidswinkels die zich hebben gespecialiseerd in behandelingen op basis van ontzuren. Deze drogisterijen hebben doorgaans alle producten uit onze behandelplannen op voorraad. Voer in het veld hieronder uw postcode in om uw dichtstbijzijnde drogist te vinden.
ONLINE VERKRIJGBAARHEID
Zowel de aanbevolen producten uit uw behandelplan als de aanvullende producten zijn vrij verkrijgbaar via diverse online winkels. Door de omschrijving van de voor u aanbevolen en aanvullende producten in te toetsen in Google vindt u snel een goede aanbieder. Er is één gespecialiseerde en professionele aanbieder die alle genoemde producten in het assortiment heeft.
